สำหรับผู้ที่ชื่นชอบการจัดสวนหย่อมหน้าบ้านขนาดเล็ก โดยเฉพาะสวนน้ำและเลี้ยงปลาไว้ในบ่อสำเร็จรูป (บ่อที่ซื้อมาวางแล้วใส่น้ำใช้ทันที) คงจะทราบกันดีว่ายามเข้าสู่ฤดูฝน ให้ทุกข์ใจกับปัญหาน้ำล้นบ่อเป็นยิ่งนัก สาเหตุที่ทุกข์ใจน่ะหรือครับ ก็เมื่อฝนตกมากๆ ปริมาณน้ำในบ่อปลาที่เพิ่มขึ้นทำให้เจ้าปลาตัวน้อยๆ แทนที่จะแหวกไว้ในบ่อปลามันดันออกมาว่ายบนพื้นดินซะอย่างนั้น ดูแล้วมันคงไม่สนุกเท่าไหร่มั้ง
สิ่งประดิษฐ์ชิ้นใหม่นี้จะช่วยคุณได้ เพราะมันใช้อุปกรณ์บ้านๆ มาช่วยในการรักษาระดับน้ำในบ่อให้อยู่ในระดับที่เราต้องการได้ โดยมันจะทำการสูบน้ำออกเมื่อปริมาณน้ำในบ่อเพิ่มสูงขึ้นเกินระดับที่เรากำหนด งานนี้ไม่มีไมโครฯ ไม่ต้องเขียนโปรแกรม ทำให้คุณพ่อบ้านอย่างเราๆ ก็ลงมือสร้างให้เสร็จได้ภายในเวลาอันสั้น (หากอุปกรณ์ครบ) โดยมีโครงสร้างง่ายๆ ดังรูปที่ 1 เห็นแล้วเป็นต้องร้อง อ๋อ..
หลักการทำงาน
เมื่อระดับน้ำอยู่ในระดับปกติ สวิตช์ปรอทจะยังไม่ต่อวงจร ทุกอย่างจึงเงียบสงบ ปั้มน้ำไม่ทำงาน แต่เมื่อระดับน้ำเพิ่มสูงขึ้นทำให้ลูกปิงปองที่ฝังสวิตช์ปรอทไว้ลอยสูงขึ้น ส่งผลให้สวิตช์ปรอทอยู่ในแนวตั้งจึงมีกระแสไฟฟ้าไหลไปจ่ายให้กับรีเลย์เพื่อทำการต่อหน้าสัมผัส ทำให้ปั้มน้ำทำงานสูบน้ำออกจากบ่อ จนระดับน้ำเริ่มลดลงถึงระดับที่ต้องการ ลูกปิงปองก็ค่อยๆ ลดระดับตามผิวน้ำลงมา ทำให้สวิตช์ปรอทกลับมาอยู่ในแนวนอนจึงไม่มีกระแสไฟฟ้าจ่ายให้รีเลย์ ปั้มน้ำจึงหยุดทำงานตามไปด้วยดังรูปที่ 1
ต่อไปมาดูการสร้างกันเลยครับ
การสร้าง
(1) เริ่มด้วยการทำลูกลอยที่ถือว่าเป็นพระเอกของงานนี้ โดยนำลูก
ปิงปองหรือบอลพลาสติกอะไรก็ได้ที่ลอยน้ำได้ ในที่นี้ผมใช้ลูกกอล์ฟเด็กเล่น ซึ่งเป็นพลาสติกด้านในกลวงคล้ายลูกปิงปอง เจาะรูให้กว้างพอที่จะสอดสวิตช์ปรอทเข้าไปได้
(2) ตัดขาสวิตช์ปรอทให้เหลือความยาวประมาณ 3 มม. จากนั้นนำสายชีลด์สเตอริโอ (เส้นเล็ก) มาบัดกรีเข้ากับขาของสวิตช์ปรอทแล้วหุ้มด้วยท่อหดดังรูปที่ 2.1 เพื่อกันขาช็อตกัน จากนั้นหุ้มด้วยท่อหดขนาดใหญ่ดังรูปที่ 2.2 แล้วสอดตัวสวิตช์ปรอทเข้าไปด้านในลูกปิงปองดังรูปที่ 2.3 โดยต้องให้สวิตช์ปรอทตั้งตรง แล้วใช้กาวซิลิโคนอุดรูไม่ให้น้ำเข้าได้ รอให้กาวแห้งก็เป็นอันเสร็จขั้นตอนการทำลูกลอยครับ
(3) เตรียมอุปกรณ์สำหรับทำท่อตรวจสอบระดับดังรูปที่ 3 ความยาวของท่อ PVC ขนาด 4 นิ้วนั้น ขึ้นอยู่กับระดับความลึกของบ่อปลา โดยตัดให้สูงกว่าระดับน้ำของบ่อประมาณ 20 ซม. หรือเผื่อสูงกว่านั้นก็ได้
(4) ทำร่องสำหรับปรับระดับลูกลอยโดยนำท่อ PVC 4 นิ้ว มาเซาะเป็นร่องยาวประมาณ 25 ซม. กว้าง 3 มม. สำหรับร้อยนอตขนาด 3×15 มม. ดังรูปที่ 4.2 จากนั้นนำฝาครอบมาสวมด้านล่างแล้วเจาะรูระบายน้ำ โดยเจาะให้เหนือขอบของฝาครอบขึ้นมาจะได้รูสำหรับระบายน้ำดังรูป 4.3
(5) นำชุดลูกลอยมาพันยึดกับสรู 3×15 มม. โดยใช้นอตตัวเมียล็อกตำแหน่งดังรูปที่ 5.1 จากนั้นนำไปติดตั้งในท่อตรวจสอบระดับน้ำดังรูปที่ 5.2 แล้วล็อกตำแหน่งที่เราต้องการตรวจจับระดับน้ำด้วยนอตตัวเมียดังรูปที่ 5.3 ส่วนปลายสายสอดขึ้นด้านบนรอการต่อวงจร
(6) วางปั้มน้ำลงไปในฝาครอบด้านล่างดังรูปที่ 6.1 ตัดหัวปลั๊กออกแล้วเดินสายไฟพร้อมสายยางน้ำออกขึ้นมาด้านบน จากนั้นติดตั้งกะบะถ่าน AA 4 ก้อนและรีเลย์ 5V ไว้ภายในฝาครอบด้านบนยึดด้วยปืนกาวดังรูปที่ 6.2 จากนั้นเจาะรูสอดชุดปลั๊กสายไฟแล้วทำการต่อวงจรตามรูปที่ 1 เมื่อต่อวงจรเสร็จแล้วควรใช้กาวซิลิโคนหยอดทับจุดต่อของไฟ 220Vac และตัวรีเลย์ให้มิดชิดเพื่อป้องกันอันตรายในกรณีที่เมื่อนำไปวางในบ่อแล้วอุปกรณ์ของเราเกิดล้มลงในน้ำ ปิดท้ายด้วยการใส่แบตเตอรี่ AA จำนวน 4 ก้อนลงไปในกะบะถ่าน ดังรูปที่ 6.3
(7) ยึดสายไฟเข้าด้วยปืนกาว เจาะรูสอดท่อปั้มน้ำออกมาด้านบน ก็เป็นอันเสร็จสิ้นทุกขั้นตอน
จากขั้นตอนการสร้างที่ผ่านมาหากมีภาพไหนที่ไม่ชัดหรือยังนึกไม่ออกแนะนำให้ย้อนไปดูรูปที่ 1 ครับ
การใช้งาน
เพียงหาตำแหน่งเหมาะๆ เพื่อนำเจ้าอุปกรณ์ตัวนี้ลงไปวางในบ่อปลาในวันฝนตก โดยแนะนำให้นำหินก้อนใหญ่ๆ วางทับด้านบนไม่ให้อุปกรณ์ของเราล้มได้ แล้วเสียบปลั๊กทิ้งไว้ เมื่อฝนตกลงมาในบ่อจนระดับน้ำสูงขึ้นถึงระดับที่ลูกลอยยกตัวขึ้นดังรูปที่ 8 ปั้มน้ำก็จะเริ่มทำการสูบน้ำออกจากบ่อทันที
ข้อควรระวัง
เนื่องจากโครงงานนี้ผมนำไปควบคุมปั้มน้ำ 220Vac ก่อนทำการปรับแต่งหรือแก้ไขส่วนหนึ่งสวนใดของอุปกรณ์ ต้องถอดปลั๊กไฟออกก่อนทุกครั้ง และไม่ควรวางอุปกรณ์ทิ้งไว้เป็นการถาวรเพราะสภาพแสงแดดที่ร้อนจัดตอนกลางวันและน้ำในบ่ออาจส่งผลให้เกิดละอองน้ำ (การควบแน่น) จับภายในสวิตช์ปรอทและรีเลย์ได้หากกลัวว่าจะไม่ปลอดภัยจากไฟ 220Vac คุณก็สามารถหาซื้อปั้มน้ำ 12V ที่ใช้กับที่ฉีดน้ำปัดกระจกในรถยนต์มาใช้ได้ โดยใช้อะแดปเตอร์ 12V ต่อแทนปลั๊กไฟบ้านได้เลย
การประยุกต์ใช้งาน
คุณสามารถนำเทคนิคของโครงงานนี้ไปใช้กับงานที่ต้องการรักษาระดับน้ำได้
• นำไปใช้เป็นลูกลอยอิเล็กทรอนิกส์เพื่อตัดต่อโซลินอยด์วาล์วแทน
ลูกลอยแบบเดิมที่มักจะมีปัญหาลูกยางเสื่อมกั้นน้ำไม่อยู่
• วัดระดับน้ำของเครื่องซักผ้าแบบฝาบน (สำหรับเครื่องซักผ้ารุ่นเก่า) โดยทำก้านติดตั้งลูกลอยกับฝาปิดเครื่องซักผ้าควบคุมโซลินอยด์วาล์วให้ปิดน้ำเมื่อถึงระดับที่เราต้องการก็ได้
นี่ก็เป็นอีกหนึ่งโครงงานง่ายๆ (แต่ใช้จริง) ที่คัดสรรมาให้ได้ลับฝีมือเชิงช่างกันเป็นประจำ แต่ไม่ว่าโครงงานจะง่ายแค่ไหนก็อย่าลืมเรื่องความปลอดภัยไว้ก่อนนะครับ
**********************************************
รายการอุปกรณ์
**********************************************
– ท่อ PVC 4 นิ้ว ยาว 50 ซม. หรือขึ้นอยู่กับความลึกของบ่อ
– ฝาครอบ 4 นิ้ว
– ปั้มน้ำ 220V ขนาดที่ใส่ในท่อ PVC 4 นิ้วได้ พร้อมสายยาง
– รีเลย์ 5V 5A
– กะบะถ่านขนาด AA 4 ก้อน แบบมีสายต่อ
– สวิตช์ปรอท
– ลูกปิงปอง
– สายชีลด์สเตริโอขนาดเล็กหรือสายไฟอ่อนๆ
สำหรับทำสายสวิตช์ลูกลอย
– สายไฟสำเร็จพร้อมปลั๊ก
– ท่อหดเส้นผ่านศูนย์กลาง 5 มม. ยาว 1 ฟุต
– สกรู 3×15 มม. 1 ตัว
– นอต 3 มม. จำนวน 3 ตัว
– กาวซิลิโคนใสสำหรับหยอดทับอุปกรณ์เพื่อกันน้ำ